IN DE PERS

Inzichten binnen de Divo-stuurgroep over onderwijselementen, recent in de media Onderwijs is een permanente voedingsbodem voor een brede maatschappelijke beroering, al dan niet met debat. Van de keukentafel tot politieke discussies en duidingsprogramma’s en … alles ertussen en erbuiten. In dit woelige water sturen schooldirecties. De Divo-stuurgroep denkt mee om veelzijdig en alpartijdig sereen te blijven tussen individuele meningen, ruimere opinies en mediaberichten die een of ander element uit het complexe onderwijsgebeuren in de kijker willen zetten. Of het nu gaat over een evaluatie met werkpunten en het uitstel van een vaste benoeming of het lerarentekort of het arrest van het Grondwettelijk Hof over de eindtermen. Divo is partner van directies om de essentie van het geheel te zien: groeikansen en effectieve groei bij leerlingen, leerkrachten en … ouders. Dit kan de basis en het doel zijn van kwaliteitsvol onderwijs. De onderwijskwaliteit wordt effectief beïnvloed door de kwaliteit van leerkrachten en school, door de leerlingenpopulatie, door de betrokkenheid van ouders, door de leefomstandigheden van kinderen en jongeren, door de schoolse interacties onder jongeren en met schoolmedewerkers, door samenwerking met externe organisaties, bedrijven, vakbonden, door …, ook door de maatschappelijke waardering voor leerkrachten en directies en uiteraard door de politieke verantwoordelijken en hun toonzetting. De onderwijskwaliteit loskoppelen van het geheel en toespitsen op één of enkele van de beïnvloedende ‘grootheden’ leidt tot het missen van de kwaliteit van proces en product. Politieke verantwoordelijken, van welke signatuur ook, hebben zich decennialang laten leiden door de globale kost van onderwijs in de begroting, door internationaal onderzoek dat teveel of te weinig leerkrachten telt ten opzichte van een leerlingenaantal, door PISA- en andere onderzoeksresultaten. De teneur van de antwoorden droeg steeds in zich ‘waardering met de rem op’: er waren toch wel heel wat bemerkingen over luxe-situaties voor leerkrachten, hun directies, hun scholen en onderwijs. Diverse besparingen werden verpakt in de middelen die scholen ter beschikking kregen: een beperkte aanwending van het lestijdenpakket, een gedeeltelijke indexering van de werkingsmiddelen. En ondertussen kwamen diverse maatschappelijke uitdagingen in het mandje van de scholen. De school pakt het wel op! Pas als er op alle fronten een authentieke en beleidsmatige waardering komt voor kwaliteitsvolle leerkrachten en scholen kan de tanker zich met focus richten op de essentiële doelen en de randfactoren hun kompaswaarde teruggeven. Evaluatie van nieuwe leerkrachten, tijdelijke aanstelling van doorlopende duur en vaste benoeming. Schoolleiders wensen, ook in tijden van schaarste aan leerkrachten, nieuwe onderwijsmensen aan te werven in wie ze de aanleg ontdekken om de verschillende werven uit het beroepsprofiel van de leerkracht concreet, met gedrevenheid en werving vorm te geven, dit aangevuld met de engagementsverklaring van het katholiek onderwijs, het opvoedingsproject van de school en het arbeidsreglement. Deze ontdekking vraagt tijd, evolutie en groei. Daarnaast is er de vaststelling dat leerkrachten in hun pedagogisch-didactisch handelen generiek worden opgeleid. Zo melden nieuwe leerkrachten zich aan in scholen. Wie de eigenheid van scholen onder de loep neemt, ziet een enorme verscheidenheid van leerlingenpopulaties: scholen met een brede mix aan culturele herkomst van leerlingen, scholen die zich situeren in economisch zwakkere regio’s met meer armoede en kansenongelijkheid of kansenverduistering, scholen die specialiseren in kinderen van hoger opgeleide ouders met verhoogde onderwijsambities, scholen die … . Directies kennen hun scholen en hun leerlingenpopulaties en willen nieuwe leerkrachten aanwerven die aantonen dat ze de competenties hebben om aan de doelstellingen van een specifieke school te kunnen voldoen. De realiteit toont immers aan dat niet alle leerkrachten aan alle leerlingenpopulaties ‘kunnen’ les geven. Ook binnen de Divo-stuurgroep leeft de verzuchting over het spanningsveld tussen een snelle aanstelling als tijdelijke van doorlopende duur en de nood van scholen en scholengemeenschappen aan meer specifieke leerkrachtenprofielen. Scholen hebben nood aan de mogelijkheid van een zoektocht in een steeds krappere kandidatenmarkt. Traagheid die tijd waardevol maakt. In een column in De Tijd van donderdag 23 juni schrijft Frederik Anseel, Professor Management aan de University of New South Wales in Sydney: “Wees wat minder risicoavers als u talent rekruteert. Die ene vaardigheid kan honderd keer belangrijker zijn voor uw bedrijf dan de zoveelste veilige allrounder”. Daarin ligt een weg open om niet alleen de dienstanciënniteit bepalend te laten zijn voor een aanstelling van doorlopende duur en ook de specifieke schoolnoden een plaats te geven. Het lerarentekort. In aansluiting op bovenstaande paragraaf vragen schoolleiders zowel aan politieke leiders, aan syndicale organisaties als aan ouders inspanningen die zich vertalen in taalgebruik en cultuur. Een cultuur van waardering voor onderwijsmensen en hun statuut verhoogt de aantrekkelijkheid van de keuze voor onderwijs. Onderwijs is meer dan ‘graag met kinderen omgaan’, is meer dan 20 u voor een klas ‘staan’, is meer dan ‘kennis verspreiden voor een klasgroep’, is meer dan leerresultaten in punten gieten, is meer dan rapporten doorgeven aan ouders, is meer dan een gesprek aangaan met ouders op oudercontacten, is meer dan … Denk maar aan wat een topleerkracht voor jou heeft betekend. Onderwijs is ook uur in uur uit op weg gaan met mondige en authentieke jonge mensen, is ook luisteren naar feedback van leerlingen op weg naar volwassenheid en respect, is ook voor zichzelf zorgen met een open geest, motiverend en leerkrachtig, is ook in relatie gaan met jonge mensen, met collega’s en ouders en mogelijke wegen duiden. Onderwijs is immers een relationeel gebeuren, gebaseerd op communicatie, verbale en non-verbale. Goede relaties met leerlingen bevorderen de studieresultaten van de leerlingen en de arbeidssatisfactie van de leerkrachten. Opleidingsinstellingen mogen best de keuze maken om van leerkrachten in spe specialisten te maken in ‘verbindende communicatie’. Dit kan humusrijke grond zijn voor relaties van leerkrachten en scholen zowel met leerlingen als met ouders. Relaties als basis voor een gedragen maatschappelijke waardering en aantrekkelijkheid van het ambt. Immers blijft de vaststelling, die ook in de lerarenopleiding wordt gedaan, dat veel/teveel beloftevolle en getalenteerde afgestudeerde leerkrachten na een aantal jaren niet meer in onderwijs actief zijn. Dit kan een aanleiding zijn om stevig overleg op gang te brengen tussen opleidingsverstrekkers en de noden van scholen, zelfs met differentiatie naar grootstedelijke en andere contexten. Een stevig overleg dat zich ook durft uit te spreken over de verschillen in jobzwaarte binnen het leerkrachtenambt: jonge leerkrachten voor wie alle vakken ‘nieuw’ zijn, leerkrachten die een éénuursvak geven in talloze klassen, leerkrachten die jaar na jaar wisselende opdrachten krijgen in verspreide scholen in één of meerdere scholengemeenschappen, … Als leerlingen ‘gewogen’ worden, moet dit ook kunnen voor de ‘jobzwaarte” van leerkrachten? De uitspraak van het hooggerechtshof over de eindtermen. De eindtermen zijn slechts één element in de evolutie van kwaliteitsvol onderwijs. De laatste jaren worden die eindtermen opgetild als een uniek middel. De absolute koppeling van deze eindtermen aan de kwaliteit van onderwijs voelt aan als overtrokken. Daarnaast gaat de uitspraak van het hoger gerechtshof niet over de relatie tussen eindtermen en onderwijskwaliteit, wel over de beperking die ze inhouden voor de vrijheid van onderwijs, wat als een fundamenteel recht in de grondwet is ingeschreven. Scholen en hun directies hebben nood aan een kanaal in de pers om naast elke deelproblematiek die erin wordt aangesneden steeds het groter geheel te kaderen, zonder veroordeling of stemming, wel vanuit een professionele instelling op globale onderwijskwaliteit voor alle jongeren, zonder uitzondering. Etienne Carrette Divo-stuurgroep

VRIJDAG 8 DECEMBER 2023 WEGWIJS IN HET LAND VAN EVALUATIE EN TUCHT Nieuwe informatie volgt snel.